Il-ġurnalist Luigi Sghendo tkellem ma’ Alexei Dingli, Professur fl-Intelliġenza Artifiċjali, u ma’ Josef Bugeja, Segretarju Ġenerali tal-General Workers’ Union, fejn qasmu l-ħsibijiet tagħhom rigward l-intelliġenza artifiċjali.
“Il-bidla lejn l-awtomazzjoni u l-Intelliġenza Artifiċjali (IA) toħloq sfidi, partikolarment fl-ispostament tal-impjiegi f’setturi speċifiċi. L-awtomazzjoni tista’ tissostitwixxi l-impjiegi ta’ rutina u ripetittivi, speċjalment fis-servizz tal-konsumatur, id-dħul tad-dejta, u xi aspetti tal-bejgħ bl-imnut,” stqarr Alexei Dingli.
It-tweġiba li ta Dingli fil-bidu tqanqal l-inkwiet u biża’, speċjalment għal dawk li jaħdmu fis-setturi li ssemmew, iżda Dingli jkompli jgħid; “din toħloq ukoll toroq għall-evoluzzjoni tal-impjiegi. L-awtomazzjoni ta’ xogħlijiet mundani tillibera lill-bniedem sabiex jinvesti aktar ħinu biex isib soluzzjonijiet kreattivi, strateġiċi u kumplessi.
Li qed jgħid Dingli huwa li minkejja li l-IA tista’ twassal biex tieħu ċerti xogħlijiet mill-bnedmin, dment li l-ħaddiema jirċievu t-taħriġ neċessarju, huma jkunu jistgħu jaħdmu f’xogħlijiet tekniċi li jwessgħulhom l-għerf filwaqt li joffrulhom xogħol li jirrikjedi l-ħsieb kritiku aktar milli l-ħila li jiftakar kif jagħmel sett ta’ ħidmiet.
Dan ma kienx kliem Dingli biss. Josef Bugeja, Segretarju Ġenerali tal-GWU, ukoll semma l-isfidi li qed jinħolqu minħabba l-IA. Huwa semma kif ix-xogħol ta’ extra (attur li jkun fost il-folla mingħajr irwoli prinċipali) fi produzzjoni tal-films qed jonqos, hekk kif dawn il-ħaddiema qed jingħataw kuntratt ta’ ftit ġranet fejn fihom il-produttur “juża l-profil tagħhom f’każ li jkollu bżonn profili ta’ nies eżempju fil-folla. B’hekk il-producers ikunu qed jiffrankaw il-flus li kieku jerġgħu jqabbdu lin-nies bħala extras.
Biex Malta tindirizza dawn l-isfidi, Dingli qal li pajjiżna ppubblika Qafas Etiku tal-IA fl-2019. Dan il-qafas jiffoka fuq il-ħolqien ta’ teknoloġiji affidabbli u innovattivi, u l-iżgurar ta’ integrazzjoni responsabbli u ġusta tal-IA fis-suq tax-xogħol. Huwa elenka dwar l-isfidi:
Trasparenza: L-algoritmi tal-awtomazzjoni u tal-IA għandhom ikunu trasparenti u jinftiehmu mill-imsieħba interessati kollha. Dan għandu jiġri filwaqt li jiżguraw li l-proċessi tat-teħid tad-deċiżjonijiet ikunu ċari għal kull min hu involut.
Qafas Legali: Qafas legali robust għandu jipproteġi d-drittijiet tal-ħaddiema u jiżgura li l-ħaddiema spostati jkollhom aċċess għal opportunitajiet ta’ taħriġ mill-ġdid u titjib fil-ħiliet.
Edukazzjoni u Tagħlim Kontinwu: Il-ħaddiema għandhom ikollhom l-opportunità li jitgħallmu ħiliet ġodda, mhux biss ħiliet tekniċi iżda wkoll soft skills bħall-kreattività u l-intelliġenza emozzjonali.
Privatezza u Protezzjoni tad-Dejta: Ir-regolamenti għandhom ikunu fis-seħħ biex jimmaniġġaw id-dejta b’mod sikur u etiku, peress li s-sistemi tal-IA ħafna drabi jeħtieġu ammonti kbar ta’ dejta.
Approċċ b’diversi Partijiet Interessati: Dawk li jfasslu l-politika, il-mexxejja tal-industrija u ħaddiema konċernati għandhom ikunu involuti, biex jiżguraw li l-vuċijiet ta’ dawk l-aktar affettwati mill-awtomazzjoni jinstemgħu u jitqiesu.
Permezz ta’ konferenza, il-GWU qablet ukoll mal-prinċipji msemmija, hekk kif sostniet li “l-għan huwa li l-ħaddiema jingħataw it-taħriġ meħtieġ biex ikunu jistgħu jużaw l-avvanzi tal-IA sabiex jibqa’ l-prinċipju li ma jintilef l-ebda post tax-xogħol.” Huma komplew jisħqu li għandhom isiru risk assessments sabiex tkun żgurata l-etika ta’ data kif ukoll l-effett li dawn is-sistemi ġodda jħallu fuq is-saħħa ħolistika tal-ħaddiema. Bugeja semma wkoll il-qafas Ewropew fejn il-GWU qed tieħu sehem f’diskussjonijiet dwar l-użu tal-IA.
Fis-settur tal-manifattura, l-adozzjoni tal-IA, partikolarment l-użu tat-teknoloġija Digital Twin, fetħet il-bieb għal era ġdida ta’ ottimizzazzjoni. Meta wieħed joħloq replika diġitali ta’ proċess fiżiku ta’ manifattura, il-kumpaniji jistgħu jtejbu l-produttività, inaqqsu l-ispejjeż operattivi, u jikkompetu b’mod aktar effettiv fl-istadju globali.
Skont il-Forum Ekonomiku Dinji, iż-żieda mgħaġġla tal-awtomazzjoni, li timmira li tilħaq 42% fis-snin li ġejjin, għandha implikazzjonijiet għas-suq tax-xogħol. Faċilitajiet ta’ manifattura ta’ lights-out, fejn il-biċċa l-kbira tax-xogħol isir minn robots, diġà qed joperaw f’Malta, filwaqt li dan inaqqas il-bżonn għall-ħaddiema tal-fabbrika, iżid id-domanda għall-inġiniera u professjonisti oħra b’ħiliet għolja.
Dingli kompla billi qal kif is-settur tas-saħħa wkoll mistenni jibbenifika mill-IA, b’mod partikolari fl-identifikazzjoni ta’ kanċer avvanzat, fejn l-IA tnaqqas il-ħin ta’ dijanjosi, b’mod li toħloq effiċjenza li tista’ twassal għal inqas imwiet.
Bl-istess mod, l-IA tista’ tittrasforma s-settur tat-trasport billi timmaniġġja t-traffiku u konsegwentement tnaqqas il-konġestjoni. Din twassal għal toroq aktar effiċjenti.
Dingli spjega kif Malta poġġiet pedament sod għall-IA. Bil-pubblikazzjoni ta’ strateġija nazzjonali tal-IA fl-2019, 80% tal-miżuri diġà ġew implimentati. Dan l-approċċ huwa konformi mal-Att dwar l-IA tal-Unjoni Ewropea. Malta qed tippjana li tinkorpora fl-istrateġija tagħha fix-xhur li ġejjin biex tibqa’ aġġornata mar-regolamenti u t-teknoloġija li qed jevolvu. Bugeja żied jgħid li dawn il-passi ’l quddiem għandhom jiġu aġġornati skont iċ-ċirkostanzi tal-post tax-xogħol u wissa biex ma jsirux l-istess żbalji li saru fil-globalizzazzjoni.
Fid-dawl tal-evoluzzjoni mgħaġġla tat-teknoloġiji tal-IA, hu enfasizza li l-Istituzzjonijiet Edukattivi u l-Gvern għandhom jaħdmu flimkien biex iħejju ġenerazzjonijiet żgħażagħ għal pajsaġġ sigur tax-xogħol. Għalhekk jeħtieġ li l-kurrikuli jiġu aġġornati biex jinkorporaw oqsma relatati mal-IA, filwaqt li għandhom jitrawmu wkoll soft skills bħall-ħsieb kritiku u l-kreattività. Opportunitajiet ta’ tagħlim tul il-ħajja u sħubijiet mas-settur privat jistgħu jipprovdu lill-istudenti bil-ħiliet meħtieġa biex jisbqu fid-dominju tal-IA. Il-kampanji ta’ għarfien pubbliku jista’ jkollhom ukoll rwol sinifikanti fil-promozzjoni ta’ fehim realistiku tal-opportunitajiet u l-isfidi li tippreżenta l-IA. Bugeja qabel ma’ Dingli u żied jgħid li mhux biss iż-żgħar għandhom jiġu mgħallma iżda wkoll l-anzjani sabiex ma jiġux esklużi mis-soċjetà minħabba nuqqasijiet fil-ħiliet ta’ diġitalizzazzjoni.
Għall-professjonisti kreattivi f’Malta, Dingli qal li għandhom jadattaw u jevolvu sabiex minflok jaraw l-IA bħala l-għadu, huma jitgħallmu kif jikkomunikaw sew biha u jużawha biex ikomplu jtejbu l-kwalità ta’ xogħolhom.
Hekk kif Malta tkompli l-vjaġġ tagħha lejn l-integrazzjoni tal-IA, huwa evidenti li s-sforz mis-setturi kollha tas-soċjetà huwa imperattiv biex jiġi żgurat li l-IA tintuża b’mod responsabbli u tibbilanċja l-benefiċċji u l-isfidi li tippreżenta għan-nazzjon.
